De maestro van de matrassen ligt ook wel eens wakker
Publicatie AD Groene Hart │ Zaterdag 12 oktober 2019 verscheen onze directeur Nanne Fioole in het AD Groene Hart met een artikel over de groei van RetourMatras. Met de derde fabriek in aanbouw blijven we keihard knokken voor een duurzame oplossing om oude matrassen te recyclen tot nieuwe grondstoffen. Lees het volledige artikel onderstaand:
‘Matrassenkoning’ Nanne Fioole uit Nieuwerbrug breidt bedrijf verder uit
Met een goed idee de wereld veroveren. Dat zit ondernemer Nanne Fioole in het bloed. Maar echt een succes maken van een compleet nieuw bedrijf kost bloed, zweet en tranen. Fioole: ,,Ik heb er weleens wakker van gelegen.”
Een gat in de markt ontdekken en dan als zakenman meteen binnenlopen? Nou, zo simpel en goudomrand is het succes voor ondernemer Nanne Fioole (70) niet. Sterker, hij is allang blij dat hij net sinds pakweg een jaartje zwarte cijfers schrijft. Maar gelukkig is zijn tevredenheid niet afhankelijk van de kille cijfers. De Nieuwerbrugger opent per 1 januari de derde fabriek van het concern Retourmatras. De eerste staat in Lelystad, de tweede in Alphen, nummer drie wordt momenteel gebouwd in het dorp Zeeland bij Uden.
Simpel én uniek
Het idee is even simpel als uniek; afgedankte matrassen uit elkaar halen en de bestanddelen textiel, staal en schuim recyclen. ,,We zijn nog steeds het enige bedrijf in Europa dat het zo doet. We zitten nu met alleen de Nederlandse markt op 600.000 matrassen per jaar die we kunnen verwerken. Als we in januari Uden erbij hebben, groeien we in capaciteit door naar 1 miljoen stuks.”
In de fabriek in het Rijnhavengebied van Alphen is het complete proces mooi te zien. Aan de ene kant van de enorme bedrijfshal worden de stapels matrassen gelost. De buitenlaag van textiel gaat eraf. Vervolgens worden het schuim (foam) en springveren (pockets) van elkaar gescheiden.
Textiel wordt vervezeld en hersponnen door een gespecialiseerd bedrijf. Van de foam worden vlokken gemaakt. Deze worden in een enorme mixer in de fabriekshal geblazen. In de mixer worden de vlokken gemengd met lijm om ze later in het proces tot rollen te verwerken.
Kunstgrasvelden
Dat spul wordt vervolgens de basis van foamplaten of -rollen van 3 tot 30 millimeter dikte, die onder kunstgrasvelden, speeltoestellen en op geluidwerende wanden gaan. De springveren gaan als kwaliteits-verenstaal naar de staalindustrie.
Fioole: ,,Van de matras blijft uiteindelijk 6 tot 7 procent echt afval over. Per dag kunnen we momenteel 30 containers met matrassen verwerken. Dit doen we met twee ploegen, in 16 uur per dag. Krijg je 25 containers, dan hebben we matrassen tekort. Komen er 35 containers, dan kunnen we het niet verwerken. Het is een efficiënt proces. We hebben becijferd dat dit een grote CO2-winst oplevert; ongeveer 40 kilo per matras. Volgend jaar komen we met 1 miljoen verwerkte matrassen op 40.000 ton aan CO2-besparing.”
Nanne Fioole zit al decennia in de recycling. Hij begon, nadat hij een tijdje loodgieter was geweest, 35 jaar geleden bij afvalverwerker Jannes Vos in Alphen als waarnemend bedrijfsleider. Er bleek echter na dat waarnemerschap geen plek in het bedrijf om dit werk voort te zetten.
Met idealen komt de koelkast niet vol
Eenoog koning
,,Terwijl ik dat werk wel leuk vond. Toen ben ik zelf maar met een bedrijf begonnen in interimmanagement. Ik werd gevraagd bij onder meer Zegwaard, het latere Vliko en Van Gansewinkel. Je had zes groten in Nederland. Het was in de tijd dat de afvalbranche niet zo’n goede naam had door geknoei met vergunningen. Er was geen club of koepel voor de belangen van de afvalbedrijven en ze vroegen mij om die op te zetten. Dat vond ik een heel interessante opdracht. Bij die brancheorganisatie sloten zich uiteindelijk 520 bedrijven aan. Daarna kwam een nieuwe grote uitdaging. De oude Hinderwet werd omgezet tot de hedendaagse Afvalstoffenwet. Hoe gaat dat dan: in het land der blinden is eenoog koning. Ik ging met adviesbureau Westwoude al die bedrijven adviseren hoe ze met die nieuwe wet aan de slag moesten gaan. Ik heb er m’n specialisme van gemaakt en had op zeker moment 25 mensen in dienst.”
Niet louter op papier iets uitdenken, maar vooral in de praktijk ideeën in praktische toepassingen vertalen. Juist dát vindt Fioole een leuke opgave. ,,Dus toen tien jaar geleden de vraag rees wat we toch met die afgedankte gipsplaten aanmoesten, ben ik daar zelf met proefnemingen mee aan de slag gegaan. De grote broers in de branche hadden daar niet de tijd en de ruimte voor.”
En zo dacht hij vervolgens ook recyclingtechnieken uit voor keukens, autobanden en meubels. En hij hield zijn ‘geheim’ niet voor zich. Hij lacht even. ,,Ik kreeg wel ‘es te horen: ‘Joh, het is niet erg bijdehand om een filmpje van je werkwijze op het net te zetten’. Maar de praktijk is niet zo makkelijk, hoor. Er zijn in Europa wel meer bedrijven die matrassen uit elkaar halen om de reststoffen te hergebruiken. Maar dat doen ze met de hand. Dat vond ik te omslachtig en inefficiënt, en dat is ook niet de toekomst. Vandaar dat ik aan de gang ben gegaan om er machines bij te bedenken. Het idee is nu wel zo bekend geraakt dat ik van 35 bedrijven in 22 landen aanvragen heb, tot Zuid-Korea aan toe. Ze willen graag zelf zo’n fabriek. Die ruimte is er; elk jaar komen 110 miljoen matrassen vrij in Europa. Dus er ligt werk genoeg.”
Andersom houdt hij er ook niet van om alleen maar op mooie ideeën te broeden. ,,Met idealen komt de koelkast niet vol. In de 35 jaar dat ik nu in het vak zit, heb ik heel wat mooie idealen zien langskomen. Maar als ik dan vroeg: ‘Wat dóe je vervolgens met dat product?’ bleef het stil. Daar hadden ze nooit over nagedacht.”
Grootste van Europa
Sinds deze zomer heeft RetourMatras nieuwe aandeelhouders; Ingka en Renewi. ,,Ingka behoort tot de Ikea-familie. Daar willen ze meer circulair worden. Mede dankzij deze nieuwe aandeelhouders kunnen we dit jaar in Uden een derde vestiging bouwen. Het doel is om volgend jaar nog een fabriek te realiseren. Ik ben heel blij met deze move. Zo zijn we de grootste verwerker van Europa.”
Maar, zo onderstreept hij, het succes is hem niet komen aanwaaien. ,,Let wel, we hebben in de eerste acht jaar tweeënhalf miljoen euro verlies gemaakt. Het was best riskant wat we deden. Je moet toch drie miljoen meenemen vóór zo’n fabriek draait. Als het niet was gelukt, was alles in onze eerste fabriek in Lelystad oud ijzer geweest. Want alle machines hadden we immers zelf ontwikkeld en gebouwd. Daar kon niemand anders iets mee. Dus het is best wel eens spannend geweest, we hebben moeilijke tijden gehad. We hadden bijvoorbeeld lang last van de lage verbrandingstarieven, waardoor recycling duurder was dan afvoeren. Toen zat het circulaire bij de meeste mensen nog niet tussen de oren. Pas de laatste anderhalf jaar gaat het goed. Grappig: de klant vráágt het nu! Auping, een van de eerste bedrijven die bij mij aanklopte, was de eerste in Nederland die daarop insprong met het take-back-systeem.”
Hij gaat verder: ,,Weet je, zoiets kan een denderend succes of een waar debacle worden. Ik zoek zoiets wel op; ik ben niet iemand die in een rijtje wil lopen. Maar ik geef toe dat ik wel eens wakker heb gelegen. Dat je 12 uur achter elkaar hebt gewerkt, om 6 uur de telefoon nog aanneemt en dan te horen krijgt welke rekeningen er nog openstaan. Die tijden hebben we óók meegemaakt. Gelukkig zit er nu zoveel knowhow en cash in het bedrijf dat ik kan denken aan uitbreiding. Je moet er toch niet aan denken dat je met zoiets moet stoppen op een verliesmoment.”
Bacteriën
Zijn fascinatie voor zijn vak zit ‘m ook in het feit dat hij, zoals hij het zegt, ‘afval opruimt en er iets prachtig nieuws van maakt’. ,,Ik tref regelmatig mensen die hier hun neus voor optrekken en beginnen over bacteriën en dergelijke. Als ondernemer moet je steeds opnieuw bewijzen dat het een goed en schoon product is wat we afleveren. Ik heb echt tienduizenden euro’s uitgegeven aan allerlei laboratoriumonderzoeken.”
Maar eenmaal overtuigd, zijn die kritische mensen zijn beste ambassadeurs. ,,Ik lever onder meer aan een Duits bedrijf dat in heel Europa sportvloeren legt. Deze ondernemer komt nu hier om zijn klanten rond te leiden. Die geloven gewoon niet dat de bewuste kunststof matten van gerecyclede matrassen zijn gemaakt. Dat vind ik mooi. En zo heeft deze ondernemer meteen een goed verhaal naar zijn klanten toe.”
Uit de klei getrokken
Fioole blijft nuchter onder het succes en beseft dat hij niet de wijsheid in pacht heeft. ,,Ach, ik ben maar een uit de klei getrokken boertje uit Nieuwerbrug. Ik ben geen commerciële figuur. Chico van Hemert, een jonge vent die aan de Erasmus heeft gestudeerd en zich doctorandus in de economie mag noemen, is in korte tijd op dat vlak m’n rechterhand geworden. Mijn zoon Hector is inmiddels bedrijfsleider, mijn dochter Monique heeft het kwaliteitsmanagement onder haar hoede genomen. Het is mooi dat iedereen op de plek zit waar hij of zij goed in is.”
Er ligt nu een goede start, de jeugd maakt het af. Dat is mooi
Hoewel hij net 70 jaar is geworden, denkt Fioole er voorlopig niet aan om de deur achter zich dicht te trekken. Wel gaat hij langzaam maar zeker ‘het stokje overdragen’. ,,Toen we deze zomer de overeenkomst met de nieuwe aandeelhouders tekenden, wilden ze dat ik niet zomaar wegging. Dus ik heb getekend voor drie jaar. En met het vasthouden van een derde van de aandelen blijven kennis en geld in het bedrijf. Het is een prachtig vak, ik heb het echt naar m’n zin. Dus ik blijf graag in het bedrijf actief.”
Goede start
Dat mag logisch klinken, dat is het niet. ,,Vier jaar geleden heb ik kanker gehad. Ze dachten dat ze het met succes hadden kunnen weghalen. Stomtoevallig bekeek de radioloog nog even de foto’s, waarop ook een stukje van de longen was te zien. Bleek daar ineens óók een gezwel te zitten. Dus waren ze er gelukkig vroegtijdig bij. Dan kun je gaan lullen dat je naar de kloten gaat omdat je kanker hebt. Maar ik ben dan blij dat er een te grote foto is gemaakt én dat die radioloog die nog eens zat te bekijken. Als je ergens positief over denkt, is dat al 51 procent van het succes. Dat geldt voor je gezondheid, je gezin, je bedrijf, alles.”
Toch sipt hij wel ergens over. ,,Het is jammer dat ik nu 70 ben geworden. Ik had 40 moeten zijn! Ik zal deze klus niet kunnen voltooien. Maar goed, er ligt nu een goede start, de jeugd maakt het af. Dat is mooi.”
Lees het artikel online op AD Groene Hart of download
